ΦΥΛΛΑΔΙΟ

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ & ΥΠΑΙΘΡΙΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

ΒΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΠΕΡΔΙΚΑ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Στο τοπικό Διαμέρισμα Πέρδικας Δήμου Αγίου Δημητρίου, από το 1995 μέχρι και σήμερα  έγινε μια μεγάλη προσπάθεια, να δημιουργηθούν κατάλληλοι χώροι που θα φιλοξενήσουν  τις πέτρινες κατασκευές του υπαίθριου μουσείου βιωματικής μάθησης,αλλά  και το σχολείο

που σήμερα φιλοξενεί το λαογραφικό τμήμα με τα εργαλεία λαϊκού πολιτισμού, ύστερα από τη μεγάλη παρέμβαση ανακαίνισης που πραγματοποιήθηκε το έτος 2007.

Οι χώροι που έχουν δημιουργηθεί είναι κατάλληλοι για επισκέψεις σχολείων όπου τα παιδιά μπορούν να δουν  να  πιάσουν, να δημιουργήσουν, να αναπτύξουν δραστηριότητες που εξυπηρετούν βασικές ανάγκες ζωής  και να ερμηνεύσουν μόνοι τους τη χρηστικότητα των εργαλείων.

 Το υπαίθριο μουσείο ποιμενικής ζωής, αποτελείται από πέτρινα κτίσματα χαρακτηριστικά υποτυπώδους ποιμενικού οικισμού της περιοχής Ολύτσικας και Ξηροβουνίου. Η ενασχόληση των μαθητών με αυτές τις δράσεις αφ’ ενός μεν μας δίνει πληροφορίες για τον τρόπο ζωής πολλών αιώνων και αφ’ ετέρου μέσω των χειροποίητων παρασκευασμάτων αντιλαμβάνονται την αξία της ανθρώπινης αυτονομίας. Το τελικό αποτέλεσμα  είναι η ενίσχυση της αυτοπεποίθησής τους και η παιδαγωγική ψυχαγωγία.

Ο ποιμενικός οικισμός αναπτύσσεται κοντά στην περιοχή της βοσκής των ζώων, αποτελείται από οικήματα των τσοπαναραίων και οικήματα των ζώων, το χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι η αυτονομία ζωής, ως προς την  παρασκευή τροφής και ένδυσης.

Το πρώτο οίκημα το καλύβι του τσοπάνη είναι  κτισμένο με λαϊκό τρόπο λιθοδομής και περιλαμβάνει ένα χώρο που ο τσοπάνης με την οικογένειά του κοιμότανε αλλά και είχε την αυτονομία για τη διατροφή τους και τα εξαρτήματα για την παρασκευή του γάλακτος για τις βασικές ανάγκες  της ζωής. Ο εξωτερικός χώρος  είναι κτισμένος με απλή λιθοδομή (κιρχανάς, γιδομάντρι) για την προστασία και τη φύλαξη των ζώων, που πάντα οι τσοπαναραίοι τα είχαν δίπλα τους.  Για την τροφή τους στον εξωτερικό χώρο μπορεί να δει κανείς τον παραδοσιακό  φούρνο και τη γάστρα, ο τρόπος με τον οποίο οι τσοπαναραίοι είχαν μια αυτόνομη ζωή.

Το δεύτερο κτίσμα είναι ένα κτίσμα του αμπελουργού, που φιλοξενεί τη συσκευή παραγωγής τσίπουρου (άμβυκας, αποστακτήριο), το πατητήρι των σταφυλιών   και όλα τα σχετικά σύνεργα, καθώς και τις αναγκαίες πληροφορίες, για τον αμπελουργό και το αμπέλι.

Το τρίτο κτίσμα είναι το κτίσμα που περιλαμβάνει τον κύκλο παραγωγής του ψωμιού, το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστικά θερινής αγροικίας (σπιτοκάλυβο) και φιλοξενεί το εργαστήριο παραγωγής ψωμιού. Στο σπιτοκάλυβο αυτό υπάρχουν όλα τα στάδια του κύκλου του ψωμιού από το σιτάρι, μέχρι και το ψήσιμο του ψωμιού,  στον εσωτερικό φούρνο που υπάρχει στο κτίσμα όπως ακριβώς ήταν τα κτίσματα στην περιοχή μας. Στους εσωτερικούς ώρους υπάρχουν αντίστοιχες φωτογραφίες για να παίρνουν τις πληροφορίες τα παιδιά, αλλά και κείμενα για επεξήγηση.

Το τέταρτο κτίσμα είναι το κτίσμα των λατόμων (νταμαρτζίδες), είναι το κτίσμα που φιλοξενεί την ιστορία και τα εργαλεία των νταμαρτζίδων των κατοίκων της Πέρδικας στη δεκαετία του 1950, που η αποκλειστική τους απασχόληση ήταν η εξόρυξη πέτρας, για όλη την περιοχή αλλά και για την πόλη των Ιωαννίνων. Στον υπαίθριο εξωτερικό χώρο μπορεί να δει κανείς ακόμη και τη στρούγκα που ο τσοπάνης άρμεγε τα ζώα, τα αλώνια που γινόταν το άλεσμα των σιτηρών, το παραδοσιακό πηγάδι κ.λ.π.

Ο καινούργιος χώρος που πραγματοποιήθηκε η ανακαίνιση του σχολείου, φιλοξενεί τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για την επιβίωσή τους κατά την περίοδο της  προβιομηχανικής εποχής, χρηστικά εργαλεία που τα παιδιά μπορούν να τα πιάσουν ακόμη και να παρασκευάσουν αλεύρι με το χερόμυλο  και να ερμηνεύσουν μόνοι τους τη χρηστικότητα των εργαλείων.

Στον ίδιο χώρο φιλοξενούνται εικόνες, φωτογραφίες και απομεινάρια από τον πρώτο και δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, τα παιδιά μπορούν να ξεφυλλίσουν και να διαβάσουν από τις 150, επανατυπωμένες  εφημερίδες από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο 1940 – 1943, όπως ακριβώς  ήταν ο τύπος της εποχής και έδινε τα γεγονότα. Τα επαγγέλματα που χάθηκαν και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Στο χώρο του σχολείου μπορούν τα παιδιά κατά ομάδες ναπαρακολουθήσουν σε οθόνη DVD  προβολή «εμείς οι Έλληνες»,  DVD από τη Μικρασιατική Καταστροφή και πολλά άλλα θέματα  για την προστασία του περιβάλλοντος κ.λ.π. δραστηριοτήτων.

Το χωριό Πέρδικα βρίσκεται 21Km από την πόλη των Ιωαννίνων με πολύ καλή πρόσβαση.Η επίσκεψη μπορεί να έχει και συνέχεια, με επίσκεψη  στο Μουσείο Πολέμου Εμίν Αγά και  συνέχεια στο συναρπαστικό τοπίο με τις  υπέροχες πηγές του ποταμού Λούρου, και τους  ανακαινισμένους νερόμυλους . 

Πληροφορίες για την επίσκεψη στο τηλέφωνο   2654022083 & 6937285969

Διαβάστε περισσότερα...

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΟΥΣΕΙΟΥ

«ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»

Βιωματικό Λαογραφικό Μουσείο Πέρδικας

Α΄  Εκπαιδευτικό  «μουσείο» προβιομηχανικής εποχής

«Μουσείο»:    Διότι προσπαθούμε να διασώσουμε απομεινάρια από τη ζωή του παρελθόντος, να φανταστούμε την πορεία των ανθρώπων στο χώρο και το χρόνο και να κατανοήσουμε την εσωτερική και εξωτερική τους πραγματικότητα.

Εκπαιδευτικό: διότι επιθυμούμε να μάθουν κάτι τα παιδιά μικρά και μεγάλα μέσα από το βίωμα, το παιγνίδι, τη δράση, τη φαντασία και τη σκέψη. Να συνθέσουν την εικόνα και την πράξη.

Προβιομηχανική εποχή:  Διότι όλα τα εκθέματα «έρχονται από μια περίοδο που όλα γίνονταν με το ανθρώπινο χέρι και είχαν «ψυχή»

Η Πέρδικα: Χωριό με πολύ πέτρα αντιπροσωπευτικό της κοιλάδας του ποταμού (Άνω) Λούρου.

Η Δωδώνη:  Βρίσκεται μια ώρα δρόμο με τα πόδια απ’ το χωριό το οποίο κατοικείται, σύμφωνα με μαρτυρίες, απ’ την αρχαιότητα.

Τα Ιωάννινα: Η πλησιέστερη σύγχρονη πόλη, μέρος της οποίας χτίστηκε με πέτρα από τα νταμάρια της Πέρδικας  μετά το Β’  παγκόσμιο  πόλεμο,  όπως π.χ. η Νομαρχία και το θέατρο Φρόντζου.

Το Παλαιό Δημοτικό Σχολείο: Πέτρινο κτήριο του μεσοπολέμου, ανακαινίστηκε από τη Δημοτική αρχή Δήμου Αγ. Δημητρίου το έτος 2008-2009.

Οδηγίες

Μια τάξη σχολείου των 25 ατόμων χωρίζεται σε υποομάδες  5 -7 ατόμων και διαλέγει τη δράση στα ακόλουθα θέματα ή χώρους του μουσείου αφού ενημερωθεί ότι

-δεν αξιολογείται

-δεν υποχρεώνεται

-δεν επιβραβεύεται

Αλλά δρα  με σεβασμό, ελεύθερα ευχάριστα ομαδικά και ατομικά

Πάντα επιβλέπεται για λόγους ασφαλείας από ενήλικες και πάντα συντονίζεται κάθε υποομάδα, στη δράση της  με σκοπό,  την καλλιέργεια της ομαδικής ατμόσφαιρας από έναν συντονιστή.  Αν κάποιος θέλει να δρα ατομικά, ε τότε γιατί όχι;

Η τάξη- ομάδα μπορεί να αρχίζει από το πέτρινο αμφιθέατρο για μια σύντομη ενημέρωση για το τι υπάρχει σε αυτόν το χώρο, όπως  ακολουθεί στο παρακάτω υπόδειγμα και να τελειώνει στον ίδιο χώρο. Απαραίτητη είναι  μετά να παίξει στο χώρο άθλησης.

                    Β’ Δράσεις Βιωματικής Μάθησης σε θέματα του κύκλου Ζωής της        Προβιομηχανικής Εποχής

Ο χώρος του υπαίθριου μουσείου περιλαμβάνει:

1.       Τις ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΠΛΑΚΕΣ στην οδό ποιητών. Οι ποιητικές πλάκες αποτελούνται από αποσπάσματα ποιημάτων Ελλήνων ποιητών λαξευμένα σε πέτρινες πλάκες. Παρουσιάζονται οι ποιητές:  ΟΜΗΡΟΣ – ΣΟΦΟΚΛΗΣ - (ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΙ)-Α. ΚΑΛΒΟΣ - Δ.  ΣΟΛΩΜΟΣ-Κ. ΚΑΒΑΦΗΣ - Κ. ΚΡΥΣΤΑΛΛΗΣ - Γ.  ΣΕΦΕΡΗΣ - Ο.  ΕΛΥΤΗ  -Ν. ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ  κ.λ.π. (είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας  Γ.  Σεφέρης)

2.       Τον ΠΟΙΜΕΝΙΚΟ ΟΙΚΙΣΜΟ  (ΣΠΙΤΟΚΑΛΥΒΑ), που αποτελείται από τέσσερις καλύβες - αγροικίες, οι οποίες είναι χτίσματα που οι βοσκοί  χτίζανε κοντά στα βοσκοτόπια και ήταν απλές λιθοδομές συνήθως πλακοσκεπείς, με χώρους στέγασης των  ιδίων και των ζώων.  Πολύ κοντά κτίζονταν αλώνια, στρούγκες, πηγάδια κ.λ.π  που συμπλήρωναν την αυτόνομη οικιακή οικονομία.  (Σπίτι μου σπιτάκι μου και φτωχοκαλυβάκι μου) Λαϊκή ρύση

Οι  4 καλύβες φιλοξενούν αντικείμενα σχετικά με

                 Το ψωμί

                 Το γάλα

                 Το κρασί

                 Την πέτρα

    Στο καλύβι το ΓΑΛΑ οι μαθητές

- μπορούν να διαβάσουν απόσπασμα    από το θεατρικό έργο, το «γάλα» του κατσικονούρη                που αναφέρεται στο θηλασμό.    

-Να αναπαραστήσουν δράσεις σχετικές  με την επεξεργασία του γάλακτος

- Να ασχοληθούν με σχετικές πληροφορίες για το γάλα

-Να γίνει μια ιδιαίτερη αναφορά στην αξία του μητρικού θηλασμού     

   Στο καλύβι το ΚΡΑΣΙ οι μαθητές
-  μπορούν να αναπαραστήσουν το πάτημα των σταφυλιών στο πατητήρι      
-να διαβάσουν σχετικά αποσπάσματα από το έργο  «ΒΑΚΧΑΙ» του Ευριπίδη και αποσπάσματα από το έργο του Καζαντζάκη «Ασκητική» ,  που μεταφορικά αναφέρεται στο αμπέλι
-να  γίνει ιδιαίτερη αναφορά στις ψυχοτρόπους ουσίες(αλκοόλ, χασίς, κλπ) και τις αρνητικές τους επιδράσεις.

  Στο καλύβι το ΨΩΜΙ οι μαθητές

-μπορούν να ζυμώσουν ψωμί σε μια σκάφη
- να αναλύσουν κείμενο σχετικά με το ψωμί  που έγραψε ο γλύπτης  Θ. Παπαγιάννης. 
  Στο καλύβι η ΠΕΤΡΑ μπορούν να μιλήσουν για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Ηπείρου, να δουν σχετικά βιβλία και ακολούθως να δοκιμάσουν, υπό την επίβλεψη των ενηλίκων, να χτίσουν με πέτρες, να επεξεργαστούν μια πέτρα και να κάνουν μια ιδιαίτερη αναφορά στα πρώτα λίθινα εργαλεία .
-Να προταθεί στους μαθητές  να επισκεφθούν το αρχαιολογικό μουσείο Ιωαννίνων να δουν σχετικό video για τα πρώτα λίθινα εργαλεία.
- Τέλος να παίξουν πεντόβολα και να ονοματίσουν φυσικές πέτρες που θα βρουν εκεί π.χ. πέτρες που μοιάζουν με πρωτοκυκλαδικό  κύκλο.
Τα ΑΛΩΝΙΑ που γειτόνευαν στα καλύβια του ψωμιού και της πέτρας οι μαθητές μπορούν  να αναπαραστήσουν, εμπνεόμενοι , από το διήγημα του Ηπειρώτη συγγραφέα Δ. Χατζή το «Βάπτισμα».
 Γ’  ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ (παλαιό Δημοτικό Σχολείο)
 οι μαθητές μπορούν να περιεργαστούν αντικείμενα σχετικά με τον κύκλο ζωής του ανθρώπου της προβιομηχανικής   εποχής από τη Γέννηση ως το θάνατο και να προβληματιστούν σε ένα συνεχές:
Αφού περιηγηθούν ελεύθερα τους χώρους, μπορούν να παρατηρήσουν τις «κρεμασμένες» λέξεις που στεγάζουν και σηματοδοτούν τη λειτουργία, τη χρήση και την ιστορία θεματικών ενοτήτων αντικειμένων.
Θα δουν τις λέξεις
Γέννηση
Θρέψη
Ένδυση
Ύφανση
Εργαλεία
Τα μαντάτα
Χρόνος:  Φωτιά ,νερό, πνοή (αέρας)
Χώμα
Λόγος
Λατρεία
Σχολείο
Έρωτας
Πόλεμος
Θάνατος

ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ

Μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα αντικείμενα που θα βρουν στα τραπέζια εργασίας, ανάλογα με τις αισθήσεις τους

ΑΚΟΗ       π.χ.  λαλούν κουδούνια,  Χτυπούν το αμόνι

ΑΦΗ         π.χ.  πιάνουν τα μάλλινα υφάσματα και τα ακουμπούν σε μαλακά μέρη του  σώματος               

ΟΣΜΗ       π.χ. μυρίζουν αρωματικά φυτά στο θέμα θρέψη (ρίγανη, τσάι, φασκόμηλο)

ΟΡΑΣΗ      π.χ. να βλέπουν κίνηση ανέμου, γύρισμα χειρόμυλου περιστροφή αδραχτιού με σφοντύλι (υπό επίβλεψη) κ.λ.π. 

ΤΕΧΝΕΣ

Λογοτεχνία          π.χ.   Διαβάζω απόσπασμα από ΟΜΗΡΟ σχετικά με τα εκθέματα και  συζητά για τη διαχρονικότητα του λαϊκού πολιτισμού ή διαβάζω Νεοέλληνες συγγραφείς.

Ποίηση                  π.χ. απόσπασμα από Ελύτη περί πολέμου
Θέατρο                 π.χ. ασχολούμαι με θεατρικό παιχνίδι ή αυτοσχεδιασμός
Φωτογραφία        π.χ. Σχολιάζω και συνδέω φωτογραφικό υλικό του Ηπειρώτη φωτογράφου Μπαλάφα, με τα αντικείμενα και τις θεματικές ενότητες.
Μουσική              π.χ. ακούω πολυφωνικά τραγούδια και αναλύω την ομαδικότητά της
Video art             π.χ. video για πολέμους και παραδοσιακά επαγγέλματα
Αρχιτεκτονική    π.χ. Αναφέρομαι στα πετρόχτιστα , λιθανάγλυφα  κατασκευάσματα π.χ. πέτρινα γεφύρια

ΠΕΤΡΙΝΟ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ  όπου οι μαθητές μπορούν να δώσουν το δικό τους νόημα από το καθετί που έζησαν σε αυτό το χώρο μέσω:

-Ελεύθερης συζήτησης
-αλληλοενημέρωσης
-παιξίματος ρόλων
-αναπαραστάσεων
-ατομικών διηγήσεων
-ομαδικών παρατηρήσεων

Δ’ Προτάσεις για απλές  διαθεματικές, διαδραστικές  ασχολίες στο συνεχές

Αντικείμενα- συναισθήματα-ιδέες

1.       «Βλέπω –φαντάζομαι –ερευνώ-νοιώθω- ανακαλύπτω»

  Τα παιδιά κατά υποομάδες των 5-7 ατόμων διερευνούν καρτέλες που έχουν ως λέξεις διάφορα «συναισθήματα», όπως:

Χαρά-ευφροσύνη-ευφορία-έρωτας-λύπη-απελπισία-ελπίδα-ανακούφιση-θυμός-οργή-ζήλια-φθόνος-μίσος-φόβος-πανικός-ευτυχία-αλληλεγγύη-ενθουσιασμός-απογοήτευση-γαλήνη-συντροφικότητα-ενοχή-ντροπή-πένθος-συμπόνοια

Και προσπαθούν, όπως φαντάζονται, αφού περιηγηθούν το βιωματικό Εργαστήριο, να ταιριάξουν «τα συναισθήματα με τα αντικείμενα και τις λειτουργίες τους ή τους τομείς της ζωής»

Π.χ. Τη χαρά ενδεχομένως την ταιριάζουν με τη γέννηση αφού το δικαιολογήσουν, το φόβο με τον πόλεμο, την ελπίδα με τη λατρεία.

 2. Νοιώθω και συνδέω

   Ακούω  (κουδούνι)              και σκέφτομαι…
   Βλέπω (σφαίρες)                  και γράφω…
   Διαβάζω (αποσπάσματα έργων λογοτεχνικών ή ποιητικών)            και φαντάζομαι…
   Διαβάζω (αποσπάσματα έργων λογοτεχνικών ή ποιητικών)            και αναπαριστώ…
   Παρασκευάζω  ( αλεύρι με το χειρόμυλο)                                            και αισθάνομαι…

3.       Σκέφτομαι το παιδί της ηλικίας μου αν και πως χρησιμοποιούσε αυτά τα εκθέματα π.χ. τα ζυγιστικά εργαλεία, το καροτσάκι, τα μαγειρικά σκεύη, κλ.π.  Αναπαριστώ ορισμένες δράσεις… Περιγράφω πως ζούσε ένα παιδί σε ένα μονόχωρο σπιτοκάλυβο, το οποίο αποτελεί τη μικρότερη αρχιτεκτονική μονάδα κατοίκησης του ανθρώπου. Ποιες ήταν οι ΣΧΕΣΕΙΣ  του ανθρώπου σε έναν ποιμενικό οικισμό.

Ε’  Προτάσεις για επεξεργασία αποσπασμάτων και αφορμή για ελεύθερα σχόλια

ü  ΧΡΟΝΟΣ

Και δεν είχαν κανένα σίγουρο σημάδι του χειμώνα/ ούτε της ανθοφόρας άνοιξης/
 μήτε του καρπερού καλοκαιριού
παρά έκαναν τα πάντα στα τυφλά ώσπου τους έδειξα τις αξεδιάλυτες ανατολές
των άστρων και της δύσης
                                                            Αισχύλου Προμηθέας Δεσμώτης Δεύτερο επεισόδιο
·         Σχολιάστε:
        ü  ΦΩΤΙΑ
Γιατί έκλεψε χαρίζοντάς την στους ανθρώπους της πάντεχνης φωτιάς τη φλόγα
                                                                                                                        Μετ. Π. Μουλλάς
·         Θα γνωρίζετε κάτι γι’ αυτό;
        ü  ΔΟΥΛΕΙΑ
         …μόνο πεισμώνεις σαν πουλάρι
          Νιόζευκτο δαγκώνοντας το χαλινό
          Και με τα γκέμια πολεμώντας
·          Σύγκριση με το διήγημα «Βάπτισμα» του Δ. Χατζή
         ü  ΜΥΛΟΠΕΤΡΑ- ΧΕΙΡΟΜΥΛΟΣ
… Τόσες ψυχές δοσμένες στις μυλόπετρες
Σαν το σιτάρι…
                                                                                                                  Σεφέρη (Γιαγιά Ελένη)
·         Βρείτε όλο το ποίημα στο διαδίκτυο και διαβάστε το, ακούστε τα μελοποιημένα μέρη του.
         ü  ΞΕΝΙΤΕΙΑ
            ΧΟΡΟΣ:   Τόλμα ξένος επί ξένης
            Ω Τλάμων, ότι και πόλις

Τέτροφεν άφιλον αποστηγείν

Και το φίλον σέβεσθαι

ΧΟΡΟΣ:   Να ‘ ναι γνώμη σου δύστυχε συ,

Ξένος που’ σαι στην ξένη γη,

Μισητό να νομίζεις εκείνο,

Που η πόλη μισεί,

Και αυτό που αγαπά να τιμάς

ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ

·         Σχολιάστε το και σε σχέση με τη σημερινή κατάσταση με τους ξένους

                                                                                    Τα κείμενα συντάχθηκαν από το  Φώτη  Γιωτάκη

Διαβάστε περισσότερα...

Εφημερίδα "Ανεξάρτητος Τύπος της Ηπείρου"
http://www.anex.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=340:2011-05-04-16-34-00&catid=36:top-newshttp://www.agon.gr/news/167/ARTICLE/11531/2011-05-13.html
Εφημερίδα "Ηπειρωτικός αγών"
http://www.agon.gr/news/167/ARTICLE/11531/2011-05-13.html

Διαβάστε περισσότερα...